Pop en literatuur (48): Madonna en Max Blagg

Eerder in deze serie viel de naam van Madonna al eens. Toen ging het over de dichteres Sylvia Plath, met wie ‘The Queen of Pop’ zich verwant voelt en door wie ze naar eigen zeggen geïnspireerd is. Die inspiratie leidde niet tot duidelijke tekstuele ontleningen of rechtstreekse verwijzingen. Wel citeerde ze in ‘Sky Fits Heaven’ van haar album Ray of Light (1998) uit een gedicht van de dichter Max Blagg: ‘What Fits?’
 

Hoe Madonna bij dit gedicht van deze – tamelijk onbekende – dichter uit is gekomen, laat zich makkelijk raden. Het gedicht werd in 1992 gebruikt voor een commercial van het kledingmerk Gap. In deze zwart-wit commercial zien we Blagg het gedicht voorlezen, afgewisseld met beelden van modellen in spijkerbroek, close-ups van het publiek en een motor. Daarna volgt de reclameslogan, die rechtstreeks teruggaat op de titel van het gedicht: ‘Just what fits.’
 

De keuze van Gap voor dit gedicht is te begrijpen. De vergelijking van de geliefde met een spijkerbroek die perfect past, die de contouren aanneemt van je lichaam, alsof-ie ervoor gemaakt is, zorgt voor een inhoudelijke link. De ernstige voordracht van Blagg, de gedragen tekst en de jazzy muziek zorgen voor een sfeervolle commercial.

Dan Madonna. Zij citeert twee regels uit het gedicht, waarbij ze de eerste iets aanpast. In beide gevallen wordt een link gelegd tussen twee zaken, die bij elkaar passen, of bij elkaar horen, gevolgd door een imperatief. De eerste is al meteen raadselachtig. ‘Sky fits heaven,’ vooruit, maar ‘so fly it’ (of: ‘so ride it’)  is niet meteen een logische conclusie, al wordt het wel zo gepresenteerd. ‘Child fits mother, so hold your baby tight’ is al logischer. Madonna voegt aan deze twee dichtregels nog een serie andere aansporingen toe: ‘Fate fits karma’, ‘Love fits virtue’, ‘Hand fits giving’ en ‘Life fits living’. Bovendien geeft ze meerdere keren aan waar ze haar wijsheid vandaan haalt. Is de ‘prophet’ uit de tweede regel Max Blagg?

Madonna’s tekst lijkt vooral de luisteraar aan te spreken: het gaat om een reeks levenslessen, die de ‘ik’ in zelf ook in de praktijk probeert te brengen. Tenminste, dat suggereert het refrein. Dat refrein is overigens wel tamelijk luchthartig, vergeleken bij de wijze levenslessen in de coupletten: je eigen weg gaan, onderweg natuurlijk wel letten op de tekens, maar verder gewoon de zon volgen en oh, niet te vergeten je eigen hart, want dat is een prima start.

 

De lippen (of de mond, of het gezicht, of misschien de persoon uit het verleden) voelen vertrouwd, als een spijkerbroek

 

Blagg neemt in zijn gedicht een andere afslag. Het eerste wat opvalt is dat zijn gedicht een vraag als titel heeft: ‘What fits?’. Die vraag lijkt meteen beantwoord te worden, want hij noemt drie dingen die bij elkaar passen. Na de twee door Madonna geciteerde regels, komt hij met ‘Lips fit mouth’ op de proppen. Het gezicht waar deze lippen en deze mond toe behoren roept vervolgens herinneringen op aan iemand uit het verleden, aan een verhitte nacht, lang geleden. De lippen (of de mond, of het gezicht, of misschien de persoon uit het verleden) voelen vertrouwd, als een spijkerbroek. De spijkerbroek (of de lippen) wordt vervolgens vergeleken met een oude geliefde die terugkeert. En dan ‘curved into the shape of your thigh,/ like they were custom made to do just that’.

Waar het gedicht aanvankelijk juist leek te prediken wat bij elkaar hoort, wat ‘matcht’, wordt dat hier overhoop gegooid. De lippen die gekust worden zijn niet onlosmakelijk verbonden met een persoon, maar ze verwijzen naar eerdere kussen, naar eerdere geliefden.

De lippen (of de geliefde aan wie ze toebehoren) lijken op die spijkerbroek die de vorm aannneemt van je benen. Het lijkt alsof ze daarvoor gemaakt zijn. Maar dat romantische beeld, van mensen die voor elkaar gemaakt zijn, die perfect bij elkaar passen, wordt tegelijkertijd verstoord door de herinnering aan een ander. De vraag uit de titel is misschien bij nader inzien niet zo simpel te beantwoorden…