De betere boef
Dagboek van de dief – Jean Genet
Opgegroeid in opvanghuizen en als kind onterecht als dief veroordeeld, besluit Jean Genet om zijn bestaan in de marge te omarmen. Hij trekt stelend door Europa en ontpopt zich als schrijver die diefstal niet alleen vergoelijkt, maar compromisloos romantiseert. Ook het meditatieve leven in de cel wordt door hem bezongen als opmaat naar de heiligheid die voor de misdadiger in het verschiet ligt. Genet verdomt het om te lijden onder het feit dat de samenleving hem heeft afgeschreven, en we mogen hem er dankbaar om zijn, want die keuze leverde unieke literatuur op.
Richard III – William Shakespeare
Nee, het is geen roman, het is een toneelstuk, maar de sadistische, welbespraakte prins is een van de meest legendarische slechteriken uit de westerse vertelkunst. Bovendien kun je zijn verhaal wel degelijk lezen, bijvoorbeeld in Ten Oorlog, Tom Lanoyes geweldige bewerking van Shakespeares stukken die samen The War of The Roses vormen. We zien de mismaakte ziel niet voor niets regelmatig opduiken in nieuwe gedaanten, zoals onlangs in Francis Underwood, de machtswellusteling uit House of Cards.
A Clockwork Orange – Anthony Burgess
Alex mag dan een stuk tuig zijn, het is er niet eentje van dertien in een dozijn. Beleefd, intelligent, speels, maar dodelijk als je toevallig op het pad van zijn bende komt. De dader wordt echter slachtoffer als de overheid ingrijpt en hem met een experimentele behandeling weerloos maakt. Een geweldig boek dat zich afspeelt in de toekomst, waarvoor Anthony Burgess een eigen taal ontwikkelde. Het is daarom het best in de originele taal te lezen. Viddy for yourself, my old droog.
Meridiaan van bloed – Cormac McCarthy
In het wetteloze grensgebied van Amerika en Mexico stuurt McCarthy een bende scalpjagers op pad die schier onbeschrijflijke wreedheden begaat, vaak met de onverschilligheid van een stel putjesscheppers. Ze worden aangestuurd door Rechter Holden, een mythisch karakter: honderdvijftig kilo, haarloos, albino, filosofisch onderlegd, ongekend wreed. Net als de meeste bad guys in de literatuur heeft hij soms charmante trekken – zijn intelligentie onderscheidt hem van de lompe klootzakken om hem heen – maar Rechter Holden belichaamt het onbarmhartige kwaad. McCarthy schiep met hem een fenomeen van bijbelse proporties.
De getalenteerde meneer Ripley - Patricia Highsmith
Misschien geen highbrow literatuur, maar Tom Ripley is een karakter dat de tand des tijds gaat doorstaan. De schijnbaar sympathieke, kameleontische oplichter lijkt elk probleem met geïmproviseerd gekonkel te kunnen oplossen, behalve dat van zijn tragische eenzaamheid. Highsmith speelt in De getalenteerde meneer Ripley met een soms fragiele dader en onsympathieke slachtoffers, waardoor het morele oordeel van de lezer kan gaan wankelen.
Falconer – John Cheever
Ezekiel Farragut mag dan drugsverslaafd zijn en zijn broer hebben vermoord, hij doet er alles aan om in gevangenschap zijn menselijkheid te behouden. Cheever schreef het in afzondering tijdens het afkicken van de drank. Het schrijven van dit boek was waarschijnlijk zijn eigen gevecht om hetzelfde doel te bereiken. Hoe kan de mens zichzelf als gevangene van het noodlot bevrijden?
Misdaad en straf – Fjodor Dostosjevski
Rodion Romanovitsj Raskolnikov mag op deze lijst niet ontbreken. De student die in het Russische meesterwerk Misdaad en straf een dubbele roofmoord pleegt, acht zichzelf superieur aan de medemens. Hij plaatst zichzelf boven de wet, die immers is bedacht voor de sukkelaars om hem heen. Toch zal de arrogante moordenaar door kwellingen achtervolgd worden en uiteindelijk tot een bekentenis komen. De schrijver verkende (en wilde waarschuwen voor) de consequenties van het opkomende westerse rationalisme, maar dat moralistische doel heeft hem niet gehinderd bij het scheppen van een onvergetelijk personage.
Lees hier meer over Punt van Barry Smit, waarin een ex-crimineel een nieuw leven zoekt in een leeg bos in Frankrijk. Zijn verleden laat zich echter niet zomaar afschudden.
Foto: Jim Miller
