Pop en literatuur (94): Suzanne Vega en Carson McCullers

Je zou denken dat het vandaag over Harper Lee zou gaan, die eerder in deze reeks al eens langskwam. Dit nummer is immers naar haar vernoemd. Maar nee, het gaat vandaag over Carson McCullers, bekend van het prachtige The Heart is a Lonely Hunter (1940). Dat boek – haar debuut – is een omschrijving van het leven in de Zuiden van de Verenigde Staten, net voor de Tweede Wereldoorlog (in het laatste hoofdstuk gaat het op de radio over Hitlers inval in Polen).

Dit nummer van Suzanne Vega is afkomstig van haar album Lover, beloved: Songs from an evening with Carson McCullers (2016). En op dat album kruipt Vega in de huid van McCullers, een van haar favoriete schrijfsters. Ze vertelt daarover in dit filmpje:

Vega neemt een ik-perspectief in en vertelt alsof ze McCullers in hoogsteigen persoon is. Het heeft wat weg van een toneelstuk. En inderdaad trad Vega een tijdje op in een soort musical over het leven van McCullers. Veel van de nummers op het album lijken dan ook meer over het turbulente leven van de schrijfster te gaan dan over haar werk. 

Al zijn die twee soms ook niet los van elkaar te zien, zoals het geval is met ‘Instant of the Hour After’, een nummer dat dezelfde titel draagt als een verhaal van McCullers en daar ook verschillende citaten aan ontleent. Het is een autobiografisch verhaal. Het kibbelende, dronken stel dat ondanks dat ze elkaar tot tot razernij brengen, toch niet uit elkaar kan gaan omdat ze niet mét maar ook niet zónder elkaar kunnen (‘How I love you/ How I loathe you’) is fictief, maar toch overduidelijk gemodelleerd naar McCullers en haar man, Reeves.  

In ‘Harper Lee’ gaat het over McCullers’ verhouding tot haar collega-schrijvers, ondermeer Harper Lee, met wie ze vaak vergeleken werd. Naast Harper Lee komt er een bonte stoet van auteurs voorbij.
 

Carson McCullers somt in dit nummer een reeks schrijvers op die ze bewondert of die haar beïnvloed hebben, maar tegelijkertijd stelt ze zichzelf boven hen. Zo is Proust te langdradig (met zijn zevendelige romancyclus À la recherche du temps perdu) en beschuldigt ze Truman Capote (overigens een goede vriend van haar) van plagiaat. En Tennessee Williams (ook al een goede vriend) verdiende miljoenen met zijn toneelstuk A Streetcar Named Desire (1947), terwijl de verkoop van McCullers The Member of the Wedding (1946) veel minder opbracht.

Zelfs F. Scott Fitzgerald moet het ontgelden. The Great Gatsby haalt het niet bij haar novelle The Ballad of the Sad Café, vindt McCullers (of eigenlijk natuurlijk Suzanne Vega). Het moge duidelijk zijn: deze Carson McCullers ontbreekt het niet aan zelfvertrouwen. In hoeverre dat strookt met de gevoelens van de echte Carson McCullers ten aan zien van haar collega-schrijvers laat ik maar in het midden, al schijnt het dat Suzanne Vega enkele quotes letterlijk uit haar geschriften en uit interviews heeft opgeduikeld.

De grootste steen des aanstoots is echter Harper Lee. Eerst wordt er al even op gewezen dat Lee bij haar leven maar één boek publiceerde (het veelgeprezen To Kill A Mockingbird uit 1960), terwijl zij er meer dan drie schreef. Maar daar blijft het niet bij. Waarom vergelijken mensen Harper Lee steeds met haar, vraagt ze zich af.

Die vraag is niet zo moeilijk te beantwoorden. Allebei zijn ze rebelse en vooruitstrevende vrouwen. Beiden schreven ze over het Zuiden en gaven daarbij ook een stem aan de zwarte bevolking. En beide schrijfsters vielen op door het perspectief van kinderen te gebruiken. Om maar eens wat te noemen…

Toch is het opvallend dat de roem van Harper Lee (op basis van dat ene boek) McCullers in de schaduw stelde. En wie het werk van McCullers leest, moet de ‘ik’ uit dit liedje – of het nu McCullers is of Suzanne Vega – eigenlijk best een beetje gelijk geven. Het is inderdaad groots. Ze hoort moeiteloos thuis tussen de schrijvers die in dit nummer worden opgesomd, maar toch wordt ze niet vaak tot dezelfde klasse gerekend. Ten onrechte, wat mij betreft.

De Nobelprijs die Suzanne Vega haar in het vooruitzicht stelt in dit nummer heeft ze in werkelijkheid nooit gekregen. Wel viel haar de eer te beurt dat Charles Bukowski een van zijn gedichten aan haar wijdde. Het is een schrale troost misschien, maar toch:

Carson McCullers

she died of alcoholism
wrapped in a blanket
on a deck chair
on an ocean
steamer.

all her books of
terrified loneliness

all her books about
the cruelty
of loveless love

were all that was left
of her

as the strolling vacationer
discovered her body

notified the captain

and she was quickly dispatched
to somewhere else
on the ship

as everything
continued just
as
she had written it