Pop en Literatuur (53): Iron Maiden en Samuel Taylor Coleridge
Cor's Pop & Literatuurlijst op Spotify:
De heavy metal van Iron Maiden is op het eerste gezicht (en gehoor) niet heel subtiel. De rollende drums en meerstemmige gitaarsolo’s, de knerpende zangpartijen, de schreeuwerige albumhoezen met doodshoofden en occulte symbolen en zelfs de naam (de ijzeren maagd is een martelwerktuig) roepen nou niet meteen de associatie op met, laten we zeggen, filosofie of poëzie.
Toch verwijzen de heren graag naar de geschiedenis (‘Passchendale’ over de Slag bij Passendale, 'The Longest Day' over de invasie in Normandië), klassieke mythologie ('The Flight of Icarus') en uiteenlopende literatuur. Zo maakte Iron Maiden een concept-album, Seventh son of a seventh son, gebaseerd op de science-fiction roman Seventh Son van Orson Scott Card. Het nummer ‘Murders in the Rue Morgue’ gaat over het gelijknamige verhaal van Edgar Allan Poe. ‘Sign of the Cross’ gaat terug op de roman De naam van de roos van Umberto Eco en ‘The Trooper’ beschrijft de charge van de Lichte Brigade tijdens de Krimoorlog, die beschreven wordt in het beroemde gedicht van Alfred Lord Tennyson.
Genoeg allusies voor de luisteraar om zich op te storten, maar vandaag wil ik me beperken tot het nummer ‘The Rime of the Ancient Mariner’. Het is een hervertelling van het gelijknamige lange gedicht van Samuel Taylor Coleridge.
| Iron Maiden – Rime of the Ancient Mariner
Hear the rime of the Ancient Mariner See his eye as he stops one of three Mesmerises one of the wedding guests Stay here and listen to the nightmares of the Sea
And the music plays on, as the bride passes by Caught by his spell and the Mariner tells his tale.
Driven south to the land of the snow and ice To a place where nobody's been Through the snow fog flies on the albatross Hailed in God's name, hoping good luck it brings.
And the ship sails on, back to the North Through the fog and ice and the albatross follows on
The mariner kills the bird of good omen His shipmates cry against what he's done But when the fog clears, they justify him And make themselves a part of the crime.
Sailing on and on and North across the sea Sailing on and on and North 'till all is calm
The albatross begins with its vengeance A terrible curse a thirst has begun His shipmates blame bad luck on the Mariner About his neck, the dead bird is hung.
And the curse goes on and on and on at sea And the thirst goes on and on for them and me
"Day after day, day after day, we stuck nor breath nor motion As idle as a painted ship upon a painted ocean Water, water everywhere and all the boards did shrink Water, water everywhere nor any drop to drink."
There, calls the mariner there comes a ship over the line But how can she sail with no wind in her sails and no tide.
See... onward she comes Onwards she nears, out of the sun See... she has no crew She has no life, wait but there's two
Death and she Life in Death, they throw their dice for the crew She wins the Mariner and he belongs to her now. Then ... crew one by one They drop down dead, two hundred men She... She, Life in Death. She lets him live, her chosen one.
"One after one by the star dogged moon, too quick for groan or sigh Each turned his face with a ghastly pang and cursed me with his eye Four times fifty living men (and I heard nor sigh nor groan), With heavy thump, a lifeless lump, they dropped down one by one."
The curse it lives on in their eyes The Mariner he wished he'd die Along with the sea creatures But they lived on, so did he.
And by the light of the moon He prays for their beauty not doom With heart he blesses them God's creatures all of them too.
Then the spell starts to break The albatross falls from his neck Sinks down like lead into the Sea Then down in falls comes the rain.
Hear the groans of the long dead seamen See them stir and they start to rise Bodies lifted by good spirits None of them speak and they're lifeless in their eyes
And revenge is still sought, penance starts again Cast into a trance and the nightmare carries on.
Now the curse is finally lifted And the Mariner sights his home Spirits go from the long dead bodies Form their own light and the Mariner's left alone
And then a boat came sailing towards him It was a joy he could not believe The Pilot's boat, his son and the hermit Penance of life will fall onto Him.
And the ship it sinks like lead into the sea And the hermit shrives the mariner of his sins
The Mariner's bound to tell of his story To tell his tale wherever he goes To teach God's word by his own example That we must love all things that God made.
And the wedding guest's a sad and wiser man And the tale goes on and on and on.
|
Het begin van het nummer slaat op de eerste strofe van Coleridges beroemde gedicht:
It is an ancient Mariner,
And he stoppeth one of three.
'By thy long grey beard and glittering eye,
Now wherefore stopp'st thou me?’
De oude zeeman houdt een man aan die op weg is naar een huwelijksfeest om aan hem zijn verhaal te vertellen. Die is in eerste instantie niet gediend van de opdringerige zonderling, maar raakt toch geïntrigeerd, mede door de blik in de ogen van de zeeman.
De zeeman vertelt zijn verhaal, over hoe hij op een schip voer dat door een storm uit koers raakt en in een dikke mist tussen ijsmassa’s belandt. Door de hulp van een albatros lukt het om het schip uit de gevaarlijke wateren te manoeuvreren. De vogel wordt geprezen, maar de zeeman schiet haar – zonder duidelijke aanleiding – dood. De bemanning van het schip is woedend op de man, maar als de mist daarna optrekt en het weer aanzienlijk verbetert, slaat ook hun stemming om:
'Twas right, said they, such birds to slay,
That bring the fog and mist.
Maar het betere weer brengt ook windstilte, droogte en dus… dorst. In de onsterfelijke woorden van Colerdige (geciteerd in het nummer):
Water, water, every where,
And all the boards did shrink;
Water, water, every where,
Nor any drop to drink.
Het lijkt erop dat de albatros wraak neemt. De stemming van de bemanning slaat opnieuw om en de ‘ancient mariner’ krijgt het lijk van de albatros voor straf om zijn nek gehangen, als een soort boetedoening.
Dan ontmoet het schip een spookschip, met aan boord de Dood en de ‘Night-mare Life-in-Death’, een bleke jongedame, die dobbelen om de levens van de bemanning. De Dood wint de levens van de rest van de bemanning, Life-in-Death wint het leven van de ancient mariner. Dat wordt dan ook hun lot: een voor een sterven de andere bemanningsleden en de oude zeeman wil ook dood, maar hij moet verder, de wereld omzwerven om zijn verhaal te vertellen. Er volgt nog wel een soort verlossing: als hij plotseling de schoonheid van de zeedieren ervaart en er in slaagt te bidden valt de albatros van zijn nek en zinkt weg in de zee.
Uiteindelijk bereikt de zeeman land en daar trekt hij verder, om mensen zijn verhaal te vertellen. Hij herkent de mensen die hij zijn verhaal moet vertellen zodra hij ze ziet. De bruiloftsgast aan wie hij zijn verhaal vertelt, is er een van:
Farewell, farewell! but this I tell
To thee, thou Wedding-Guest!
He prayeth well, who loveth well
Both man and bird and beast.
He prayeth best, who loveth best
All things both great and small;
For the dear God who loveth us,
He made and loveth all.
Met die woorden, die de moraal van het verhaal lijken te belichamen, besluit de oude zeeman zijn verhaal en hij laat de bruiloftsgast achter. Die heeft geen behoefte meer aan het feest en keert huiswaarts:
He went like one that hath been stunned,
And is of sense forlorn:
A sadder and a wiser man,
He rose the morrow morn.
In het nummer wordt deze zin vrijwel letterlijk herhaald, al wordt er nog één ding aan toegevoegd: ‘And the tale goes on and on and on’. Dat verwijst natuurlijk naar de zeeman, die zijn weg vervolgt en mensen zijn verhaal zal blijven vertellen, maar het is ook van toepassing op het gedicht als zodanig, dat ook vandaag de dag nog inspireert. Niet alleen Iron Maiden liet zich door ‘The Rime of the Ancient Mariner’ beïnvloeden. Ook de jongens van Monthy Python konden wel wat met het gegeven van een man met een albatros om zijn nek, blijkens deze sketch, die ze opvoerden in The Hollywood Bowl:
