Rabot

Eén flat in het Rabot is al gesloopt, de rest zal snel volgen. De gebouwen moeten neer omdat Gent op de Werelderfgoedlijst wil. Cultureel erfgoed en sociale woningbouw gaan kennelijk slecht samen.

In de documentaire zaten drugverslaafden, autisten, bejaarden, manisch depressieven en gehandicapten. De mensen leken geplaagd te worden door het leven en niet door intelligentie.

Maar ik was te voorbarig. Een bewoner zei: ‘Ik ben niet geboren om rijk begraven te worden.’ Vervolgens trok hij glimlachend een fles wijn open.

Een andere bewoner zong: ‘Ik ben een arme mus, een hongerlijder dus.’ Zelfs van de armen krijgen de mussen geen brood meer, volgens die man.

Ook was er een vrouw te zien met een voorliefde voor een dieet van bier en sigaretten, die riep: ‘God is black. God is the devil. I don’t believe in God. I believe in white people. I’m from Gent.’ De vrouw kwam uit Ghana maar dat wilde ze niet horen. Haar man zei dat het bier en de sigaretten haar een hoop ellende hadden bespaard. Er werd om gegniffeld in de zaal.

Ook werd er een man met één been geïnterviewd. Het leven liet hem letterlijk struikelen. Je zag hem hannesen met zijn krukken en toen viel hij met een klap tegen een glazen deur. Het kwam onverwacht tussen alle ernst. Ik probeerde mijn lach te onderdrukken. In de hele zaal hoorde je protesterende lichamen van mensen die liever niet wilden lachen.

Na de film gingen de lichten aan. Regisseuse Christina Vandekerckhove en haar producent klommen het podium op. Een aantal bewoners bleek in de zaal te zitten. Vandekerckhove wees ze aan. Nu kwam het wel erg dichtbij. De afstand van het witte doek was veilig geweest, te veilig misschien.

De producent zei: ‘Rabot werd vanavond voor het eerst vertoond. Dus eigenlijk was het niet alleen de Belgische maar ook de wereldpremière.’

Hij bracht het serieus, zonder enige zelfspot. Waar de humor verloren leek te gaan, stak de stompzinnigheid de kop op. Daarna bedankte hij langdurig de aanwezige sponsoren in de zaal. Als ogen konden likken, zouden zijn ogen het doen. Het was onsmakelijk.

Later was er een receptie. Doorgaans doet drank wonderen. De regisseuse en de producent kwamen tijd tekort; iedereen wilde hen feliciteren. Het publiek dronk, straalde, lachte, was jong, knap en blank.

Maar voor me, aan de bar, stond een inwoner van het Rabot te wachten. Mensen  zagen hem wel maar spraken niet tegen hem. Een eindje verderop stond de man met één been op zijn krukken er even verloren bij, iedereen liep hem voorbij.

Was dit hoe het hoort? Waarschijnlijk niet, maar het was hoe het ging. De bewoners waren gebruikt en werden daarna weer aan hun lot overgelaten. Het publiek had gegluurd om vervolgens aangeschoten terug naar huis te kunnen keren. Maar je kunt ook moeilijk een heel flatgebouw in je huis nemen.

Misschien was het het bier, de nazomer of gewoon de realiteit. Vaak is het slechts de realiteit. Na twee slokken bier liep ik het filmtheater uit. Ik gedroeg me net zo storend blank als alle andere aanwezigen. Het sociale of antropologische gegluur is makkelijk te verwarren met een goed mens zijn. Net als met medelijden koop je weinig voor begrip an sich. Kort gezegd: schijnheiligheid.

De zwarte schilder Jean-Michel Basquiat zei over dergelijke bijeenkomsten: ‘I was just tired of seeing white walls, with white people, with white wine, you know?’